به گزارش سلامت نیوز "لالین"؛ توله خرس بلوچی 10 ماهه که اوایل خردادماه امسال از قاچاقچیانی که در مسیر کرمان به اصفهان با یک اتوبوس در حال انتقالش بودند، کشف شد و پس از آن به "مرکز بازپروری حیات وحش پارک ملی کلاه قاضی اصفهان" تحویل شد و با خون جگر بزرگش کردند و چند ماهی است به پردیسان منتقل شده، حالا قرار است به "باغ وحش چاه نیمه زابل" سپرده شود. او که نامش به زبان بومی بلوچ ها انتخاب شده و به معنای دردانه و کمیاب است، گونه ای است واقعا کمیاب و درخور توجه بیشتر.

انتقال لالین به باغ وحش یعنی نه تنها آنهمه زحمت برای رساندن او به سن 10 ماهگی، بی ارزش و بی فایده می شود که نشان می دهد اساسا هنوز ارزش این گونه کمیاب قرار گرفته در لیست قرمز "اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت" IUCN به عنوان "زیرگونه به شدت در خطر انقراض"، برای تصمیم گیرندگان حیات وحش کشور ما نیز جا نیفتاده است.

شاید به همین دلیل، مسوولان دفتر حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست، حاضر شده اند برای نگهداری از توله یوزها ماهانه میلیون ها تومان خرج کنند؛ اما برای لالین، صرف هزینه های پایین تر از این را نیز هدررفت سرمایه به حساب می آورند و برای همین می خواهند او را به باغ وحش بسپارند.

خیلی ها با انتقال لالین به باغ وحش زابل مخالفند؛ نه تنها باغ وحش زابل، که معتقدند جای خرس سیاه بلوچی، زیرگونه ای به شدت در خطر انقراض و ارزشمند که برای حفظ آن باید تلاش های بسیاری صورت بگیرد، در هیچ باغ وحشی نیست و هیچ باغ وحشی، لایق "لالین" نیست.

دکتر فربد خاکپور دامپزشک معتمد محیط زیست اصفهان که اصفهان که با پشتیبانی های فنی و اجرایی دکتر سعید یوسف پور فرمانده وقت یگان حفاظت محیط زیست اصفهان،از ابتدای پیدا شدن لالین، تمام مسئولیت تخصصی درمان، تغذیه و نگهداری او را لحظه به لحظه به عهده داشته و او را از ابتدای پیدا شدنش به مدت 3 ماه درمان و مراقبت کرده در اینباره به "سلامت نیوز" می گوید:« خرس ها قابل بازپروری و رهاسازی هستند؛ به شرط اینکه زیرساخت های لازم برای بازپروری آنها را در کشور فراهم کنیم.»

زیرساخت بازپروری

او می افزاید:« متاسفانه ما در کشور، زیرساخت بازپروری گوشتخواران وحشی بزرگ جثه را نداریم؛ نه عزمی برای ایجاد چنین مراکزی وجود دارد و طبعا نه بودجه ای تعریف می شود.»

خاکپور بر این باور است که « اگر از گذشته، مرکزی برای بازپروری خرس ها ساخته شده بود که لالین در آن نگهداری شود، می توانستیم اکنون او را پس از پایان دوران بازتوانی و بازپروری و با نصب گردنبند ردیاب، رهاسازی کنیم؛ اما نگرش تصمیم گیرندگان تاکنون در این باره به شکلی نبوده که چنین زیرساختی را در کشور ایجاد کنند.»

این دامپزشک حیات وحش با تاکید بر اینکه مسوولان باید باور کنند همان قدر که "یوزپلنگ" مهم است، "خرس سیاه بلوچی" هم اهمیت دارد و این دو در طبقه بندی "اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت" IUCN هر دو در لیست "به شدت در خطر انقراض" قرار گرفته اند گفت:« نظر علمی، تخصصی و کارشناسی من این است که همچنان که سازمان حفاظت محیط زیست این منطق را که "جای یوزپلنگ در باغ وحش نیست" پذیرفته است، درباره زیرگونه به شدت در خطر انقراض "خرس سیاه بلوچی" نیز اینرا بپذیرد. دقیقا بر اساس چنین نگرشی بود که ماریتا، کوشکی و دلبر، ایران و اکنون نیز "پیروز" ... به باغ وحش ها سپرده نشدند. ما امیدواریم که درباره "لالین" توله خرس سیاه بلوچی نیز همین نگرش و تصمیم گیری وجود داشته باشد.»

خاکپور همچنین گفت:« سازمان حفاظت محیط زیست، مرکزی در "پارک ملی توران" برای یوزها ایجاد کرده و برای احیای گوزن زرد ایرانی، گاندو، آهوی ایرانی، گور ایرانی و ... هم کارهایی انجام شده؛ ما انتظار داریم مرکزی اختصاصی برای "خرس سیاه بلوچی" نیز ایجاد شود که اگر 20 سال پیش چنین مرکزی تاسیس می شد اکنون توله خرس های پیش از لالین زنده بودند و لالین نیز می توانست در آنجا نگهداری یا بازپروری شود.»

انتقال به باغ وحش

زمزمه های روزهای اخیر درباره انتقال "لالین" به باغ وحش زابل، بسیاری از فعالان محیط زیست و طرفداران حقوق حیوانات را نگران کرده است؛ چرا که باغ وحش ها در ایران بیشتر شبیه شکنجه گاه هایی برای حیوانات هستند و از حیوان تا اندازه ای نگهداری می شود که زنده بماند و در راه کسب درآمد صاحبان باغ وحش ها، به درد بخورد.

باغ وحش زابل نیز در این میان سبقه پرسش برانگیزی داشته است. همین شهریور ماه سال گذشته بود که وحید پورمردان مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان اعلام کرد "نادیا" خرس سیاه بلوچی و گونه منحصر به فرد استان که از سال ۸۶ در باغ وحش دانشگاه زابل نگهداری می‌شد تلف شده است. او خبر از پنهان کاری مسوولان این باغ وحش درباره رخداد فوق داده و گفت:« با وجود وظیفه قانونی پژوهشکده زابل مبنی بر گزارش موارد اینچنینی در خصوص حیوانات امانی تحویل شده به باغ وحش، این مرکز نه تنها مکاتبه‌ای در خصوص اطلاع رسانی موضوع به این اداره کل نکرده؛ بلکه به نظر می‌رسد نادیا طی چند روز گذشته تلف شده و مسوولان باغ وحش، قصد پنهان کردن این موضوع را داشته‌اند.»

او خبر داد که مسوولان باغ وحش زابل، موضوع را از همه پنهان کرده و در پی برنامه پایش مستمر باغ وحش، کارکنان و کارشناسان زهک با غیبت نادیا در قفس مواجه شدند و پس از بررسی بیشتر، مشخص شد این گونه با ارزش به دلایل نامشخص تلف شده است.

کار تا آنجا پیش رفت که اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان وبلوچستان، حسب وظیفه قانونی خود نسبت به طرح شکایت و پیگیری موضوع از طریق مراجع قضایی استان اقدام کرد.

حالا قرار است لالین نیز به همان باغ وحش سپرده شود. خاکپور در اینباره به سلامت نیوز می گوید:« "نادیا" اگر هم در باغ وحش تلف نمی شد هیچ سودی برای زیرگونه خودش نداشته است و بی هدف و بی فایده زندگیش به پایان رسیده است. او در باغ وحشی نگهداری می شد که اصلا از سوی اهالی علم، حفاظت و رسانه ها دیده نمی شد و حتی مرگش تا مدتی برملا نشد.»

این دامپزشک حیات وحش می افزاید:« عمر و ژن ارزشمند و کارکرد حفاظتی اغلب گونه های درخطرانقراض موجود در باغ وحش های ایران تا پایان زندگیشان تباه شده و به هدر می رود؛ تازه به شرطی که در شرایط اسف بار این باغ وحش های غیراصولی، اساسا حیوانات بتوانندعمر طبیعی داشته باشند که غالبا چنین نیست!»

خاکپور با اشاره به از دست رفتن ژن این گونه ها در باغ وحش ها، به موضوع مهم تری اشاره می کند:« شما یک فرد از یک گونه گوشتخوار وحشی درخطرانقراض مثال بزنید که باغ وحش ها از آن، استفاده حفاظتی موثر کرده اند. ژن این ها در تک تک باغ وحش ها بیهوده و بی هدف با مرگشان نابود می شود و آنهایی هم که زنده هستند تا این لحظه، هیچ سود مشخصی برای گونه خودشان نداشته اند.»

او در مخالفت با انتقال "لالین" به باغ وحش با اشاره به اینکه در باغ وحش های ما بینش حفاظتی وجود ندارد و همه چیز صرفا تجاری است، می گوید:« لالین اگر به باغ وحش زابل برود سرنوشتی مثل نادیا خواهد داشت و نابود خواهد شد و اگر به دیگر باغ وحش ها برود نیز عمرش تباه شده و برای زیرگونه خود، سود حفاظتی ندارد. حتی اگر فرض کنیم که بهترین مکان و غذا را برایش فراهم کنند، باز هم به دلیل اینکه سیستم باغ وحش ها در ایران کاملا ضدحفاظتی است، نتیجه مطلوبی نخواهد داشت.»

او تنها راه نجات این حیوانات وحشی ارزشمند را که ناخواسته از طبیعت خود جدا می شوند ایجاد "بیمارستان حیات وحش" و "مرکز بازپروری حیات وحش" می داند و معتقد است اگر باغ وحش ها نبودند شاید مدیران تا امروز برای ایجاد این ها اقدام می کردند و به جای اینکه در هر استانی باغ وحش داشته باشیم، مرکز بازپروری حیات وحش داشتیم.»